Met de kleuterklassen filosoferen over kikkerprinsen en prinsessen, over trouw en beloftes, over natuur en cultuur, over metamorfose en betovering, over mens zijn.

In de kring staat de kikker met een kroontje en een gouden bal.

Wat zie jij?

“Ik zie een kikkerkoning en een gele bal. De gouden bal is van de kikker want hij speelt er mee. “

Van wie is die gouden bal?

“Hij is van een jongen , de kikker heeft hem afgepakt. De bal is van de kikker, omdat de kikker het heeft afgepakt. “

Ik vertel het sprookje van de kikkerprins.

Wat wil de kikker?

“De kikker wil in het bed van de prinses slapen en een kusje. Omdat hij het koud heeft en niet nat wil zijn en niet koud. De kikker is nieuwsgierig naar de kamer van de prinses. Alle kikkers kunnen een gouden bal pakken, maar niet alle kikkers zijn daar in die sloot dus dan kan het niet. “

De prinses gooit de kikker tegen de muur en dan…?

“De kikker plakt tegen de muur. De kikker heeft een gat, maar hij is niet dood, de kikker staat weer op en gaat in het bed klimmen. De prinses wist niet dat de kikker een prins was, anders had ze dat niet gedaan” De prinses is boos omdat de kikker in het paleis wou…omdat de kikker in haar bed wil slapen. Omdat de prinses dacht dat hij een kikker was en niet een prins, dat wist ze niet. Sommige kikkers zijn prinsen en dan heeft hij een kroon op. 

Waarom wil de kikker bij de prinses aan tafel eten?

Waarom wil de kikker bij de prinses aan tafel eten?

“Als de kikker trouwt met de prinses, dan wordt hij beter. Als de kikker met de prinses trouwt dan wordt hij weer een prins. De prinses heeft het beloofd en haar pappa zegt dat het moet. De prinses houdt niet van kikkerkusjes want die zijn nat. De prinses wil geen kus want kikkerkusjes zijn glibberig. Ook als het een prins is wil ze geen kusjes ..want de prins heeft glibberige lippen. De kikker is betoverd..hij is eigenlijk een prins. hij heeft een kroon en praat met echte kikkers niet.. De kikker was eerst een prins en daarna een kikker en toen weer een prins. De boze heks was ook een kikker.  Het is een slechte heks want slechte heksen betoveren altijd kikkers. De kikker wil bij de prinses in bed omdat hij geen bed heeft en omdat hij een prins is en toen is hij weer in een mens veranderd. Hij wil dat omdat hij de bal heeft gepakt. Hij wil droog blijven omdat hij een mens is. Mensen willen niet de hele dag nat zijn. Mensen willen wel af en toe in een schoon bad. “

Welke kikker is de prins?

De grote kikker is de prins omdat hij bijna echt lijkt. Hij heeft een mooi jasje aan dus is het een prins. Die ene heeft meisjes ogen dus is het geen prins.

 Met groep  4 en 5 filosoferen we over iets leren of iets kunnen, oefenen, het onmogelijke en wat betekent balans en concentratie, over zichtbare en onzichtbare balans.

We beginnen de les met een oefening op een been staan; wie kan dat het langst . Dan proberen we te balanceren met een buisrietje op je vinger. Het wordt helemaal stil in de kring.

Buigrietjes in balans

Dan kijken we naar een film:

The Incredible Power Of Concentration – Miyoko Shidav

Wat heb je gezien?

“De vrouw maakte een heel bouwwerk in de lucht en het viel niet om. Ja toch,door het veertje is het tenslotte toch ingestort.”

Kan iedereen dat?

“Niet iedereen kan dat, want je moet er voor oefenen. Je moet 3 a 4 uurtjes oefenen. Je moet veel meer oefenen want je moet veel doen. Pas over tien jaar weet je hoe het moet. Maar je kan het wel proberen of je het kan. Iedereen kan het leren. Nee! Niet iedereen kan het leren want stel je voor dat je geen handen hebt, dan kan je het niet leren. Na een operatie kan je dit ook niet gaan oefenen. Niet iedereen kan dat want het is onmogelijk. Als je lichaamsdelen mist; bijvoorbeeld armen of benen dan kan je dit niet. Baby’s kunnen dat nog niet.  Als je klein bent kan je dat nog niet.  Een baby kan dat nog niet, die heeft nog geen balans. Die botten zijn nog niet sterk. Kan jij het goed? Ja, ik heb geoefend in mijn kamer, als niemand kijkt. JeKunnen dieren dat? Een mier kan dat, omdat hij klein is. Een olifant  niet. Een mier kan op een dun touw, dan gaat hij niet breken. Loopt die mier dan ook op één pootje? Nee die loopt op al zijn pootjes. Hij kan wel goed balanceren op een blad. Een vlieg ook. Een olifant kan dat niet, die is te groeit. Behalve als het een circusolifant is. Kan een kip vliegen? Nee, want hij heeft geen balans. Wel want zijn vleugels zijn gelijk. Zijn vleugels zijn te dun, dus hij kan het niet.”

Wat is balans?

“Als je op een been gaat staan en je gewicht probeert te verdelen. Je kan dat van zelf. Je moet veel oefenen

Wat heb je nodig om dit te kunnen?

“Je hebt veel evenwicht nodig om dit te kunnen. Je hebt steun nodig, concentratie en sterke botten. Je moet rustig zijn.  Je moet veel jaren trainen. Het kan ook zijn dat je zo geboren wordt. Je hebt balanceerstokken nodig en dan moet je heel veel jaren oefenen. Een spin kan dat ook.”

Wanneer ben je in balans?

“Je hersenen zijn ook in balans. Als je darmen niet in balans zijn , dan ben je niet in balans. Je lichaam is niet in balans, je valt gewoon om. Als je buikpijn hebt dan zijn je darmen niet in balans. Je bent zelf in balans omdat je hersenen en je buik niet scheef zijn. Als je gepoept hebt dan ben je in balans. Als je slaapwandelt ben je ook in balans. Ik ben niet in balans als inkt uit bed kom want dan loop in zo…. -kind doet voor hoe hij heen en weer zwalkt-  Oef…Pffff! dat is wel echt filosofie.zeg…!”

Wat is balans?

“Balans is evenwicht houden. Balans houden zit ook in je armen. Balans zie je aan jezelf, want jij doet het. “

Balans is met je hele lichaam

Wat heb je nodig?

“Je kan beter je ogen dicht doen zodat niemand je kan afleiden. Als je je ogen dichtdoet dan kan je niet goed balanceren, maar je hoort wel. Zij heeft talent , daarom kan ze het. Je hebt concentratie nodig.”

Is er balans die je niet kan zien?

“Het ligt eraan of je moe bent, dat is balans. Er is een engel met een weegschaal , balans tussen waar en niet-waar, dat kan je niet zien. Lief en leed. De aarde draait en wij voelen het niet, de aarde is in balans, we weten het maar zien het niet. Een zware en een lichte kant kan je niet zien. De wolken en de aarde zijn in balans, je ziet het niet. De bal in de filosofieles helpt om ons gesprek in balans te hebben. Groeien kan je ook niet zien. Planeten want ze zweven en ze zijn in balans. Dat is space balans. De aarde probeert zichzelf in balans te houden. Onzichtbare balans is bijvoorbeeld als een vliegtuig in de lucht is verweg, dan kan je het niet zien. Als je op een touw loopt in het circus dan kan je dat touw niet zien als het heel dun is. “

Filosofieles ontworpen in samenwerking met Mirjam Poolster.

Met de kleuters filosoferen over perfecte prinsessen, over uiterlijke kenmerken en innerlijke, over verandering, oer echt en nep, over voelen, gevoeligheid en waarnemen.

Wat voor prinses zoekt de prins?

De prins zoekt een echte prinses, een prinses waarmee hij kan trouwen. Een prinses met een mooi gezicht, een mooie jurk. Ze moet slim zijn en mooi. Hij zoekt een lieve prinses. De prins zoekt een rijke prinses, omdat hij rijk wil zijn, want als hij geld wil lenen dan mag dat. De prins wil ook een slimme prinses , want stel dat hij iets vergeet dan kan de slimme prinses het meteen vertellen. Hij wil geen prinses met een snol want dan krijgen ze snorrebaby’s en die willen dan met niemand spelen.

Waarom zoekt de prins een prinses?

De prins zoekt een prinses omdat hij alleen is.

Hoe kan je zien dat het een prinses is?

Omdat ze een jurk heeft denkt ze dat het een prinses is. Nadat de prinses schoon was werd de prins verliefd op haar. Ze is geen prinses want ze heeft geen kroon. Je kan lelijk zijn en toch een prinses zijn.

Hoe ziet een echte prinses eruit?

Alleen als je schoon bent dan ben je een prinses. Je kan een baljurk aandoen en dan ben je een echte prinses, anders niet. Als je een roze jurk aan hebt dan ben je altijd een prinses. Nee! Als je een roze jurk aan hebt dan kan je op een prinses lijken , maar dan ben je het niet. Met een vieze jurk ben je geen prinses, dan ben je gemeen en niet lief. Toen ze in bad was geweest was ze weer helemaal lief.

Als je vies bent ben je dan niet lief?

Als je vies bent en met een jurk in bad gaat ben je niet lief. Als je jurk nat is ben je wel gewoon lief. Nat is niet hetzelfde als vies. Het ligt eraan hoe je bent. Als je stout doet ben je niet lief. Je jurk kan ook weer droog worden; je gaat naar school en naar huis en weer naar school en weer naar huis en dan is je jurk droog door het lopen…..en dan ben je ook weer lief.

Hoe weten ze of het een echte prinses is?

Welk dekentjes is het best

Met een magische spiegel weet je dat het een prinses is. Er ligt een erwt in haar bed. Omdat echte prinsessen dat voelen. Maar, echte mensen doen dat ook , zo kunnen hun dromen in de erwt gaan en dan heb je geen enge dromen meer. Alleen kleine prinsessen kunnen dat voelen.

De kinderen maken een bedje voor de prinses

Wat helpt het best in het bed van de prinses?

Het moet zacht zijn en dik, anders krijg je hoofdpijn. Dekens helpen. Een plank helpt niet , het moet wel dik zijn maar niet hard.

De prinses op de erwt

Kleuterfilosofieles ontworpen in samenwerking met Mirjam Poolster

Met de kleuterklassen filosoferen we over gevangen zitten, schuld & boete doen, vrijheid en bevrijden  en kostbaarheden..

Raponsje

In de kring staat een pop omwikkeld door een grote vlecht.

Wat is het?

“Het is een meisje dat vastzit in haar vlecht. Als het haar los zit dan zit ze vast. Ze zit vast aan een touw, iemand moet haar losmaken. Het jongetje kan haar losmaken.”

“Ze krijgt lang haar omdat ze 11 jaar oud is. Ze kreeg lang haar omdat ze heel lang  ging wachten. Ze heeft heel lang gedoucht en daarom is het haar lang. Als je gaat douchen en gaat slapen gaan je haartjes groeien, je moet heeeeel lang slapen.”

De kinderen wikkelen de vlecht af van de pop en kijken hoe lang hij is.

Raponsje in de torenkamer

Ik vertel het verhaal van Raponsje.

Hoe kwam Raponsje in de torenkamer?

“Raponsje kwam door een touw in de torenkamer. Ze komt in de torenkamer door haar haren. De heks heeft Raponsje in de torenkamer gegooid…..eh nee gezet niet gegooid. Ze is daar gekomen op de bezemsteel.”

Waarom zit Raponsje in de torenkamer?

“De heks heeft Raponsje in de torenkamer gezet omdat ze gemeen is de heks. De heks heeft Raponsje in de torenkamer gestopt omdat ze niemand in haar huis wil, omdat haar huis vies is. De heks is bang dat ze haar kwijt raakt, dat Raponsje wegloopt, want ze is heel mooi en ze heeft mooie haren. Anders gaat Raponsje weg rennen. De heks wou eigenlijk omdat dat de enige plek is , anders maakt Raponsje zich vies. Ik denk dat de heks dat wil , omdat het moet, omdat de vader dat heeft gedaan.”

Waarom doet de hekst dat?

“Ik denk dat Raponsje iets fout heeft gedaan.”

Zit ze gevangen?

“Eerst wel en toen niet meer, de prins kwam haar bevrijden zonder te vragen”.

Vindt de heks Raponsje lief?

“De heks vindt Raponsje niet lief omdat ze een prinses is. Heksen zijn ook niet lief omdat ze kindjes opsluiten. Misschien heeft de heks geen baby. De heks wil ook een baby.  De heks wil wel vrienden zijn met een andere heks om samen te spelen……samen spelen is gemene dingen doen zoals mensen opsluiten. Ze moeten spelen met speelgoed, zoals normale mensen doen…bijvoorbeeld met een trein van rood en blauw.”

Waarom heeft de heks de vlecht van Raponsje afgeknipt?

“De heks wil ook zo’n lange vlecht. De heks kan dat goed gebruiken. Omdat de heks gemeen is.”

We doen een spelletje in de kring; Wie is de prins/prinses?

Filosofieles ontworpen in samenwerking met Mirjam Poolster

In groep 3 vertel ik het verhaal van de aap met de blauwe billen. Over uiterlijk, kenmerken, uiterlijke verandering, keuzevrijheid, opvallen, veiligheid en camouflage.

Een aapje ziet kleurrijke vogels en  vindt de dieren in zijn eigen omgeving maar saai. Hij vindt een verfdoos en gaat aan de slag. Hij verft de dieren in hun slaap in alle kleuren van de regenboog. Maar o wee! Als de dieren wakker worden is de beer los!

Wie heeft er wel eens een aap met blauwe billen gezien? 

“Op de televisie, het was in het nieuws, hij was zwart en had alleen blauwe billen. Niet alle apen hebben blauwe billen.”

Hoe komt het dat een aap blauwe billen heeft?

“Ze kunnen alleen blauwe billen hebben als de papa of mama blauwe billen heeft. Ze horen zo, de apen met blauwe billen. Als je zwarte apen hebt dan kan je de zwarte vlekken niet zien. Gorilla’s met blauwe billen worden gewoon zo geboren, dat heeft niemand gedaan.”

Kan een een dier/aap ook veranderen van kleur?

“In de apenheul zijn er apen met rode billen. De boer was er gewoon klaar mee en ging de billen zelf schilderen. Dieren kunnen niet zelf kiezen welke kleur ze hebben. Dat kan wel als het een robot is.”

Welke kleur heeft een kikker?

Kan een kikker veranderen van kleur?

Kikker& Aap

“Een kikker is groen. Een gifkikker is paars met gele stippen.”

Ik laat een lichtroze kikker zien en vraag of dat een kikker is.

“Ja dat is een kikker, dat kan je zo zien, hij heeft 3 poten eh… tenen en bolle ogen en lange springpoten, dus het is een kikker. Het is een kale kikker, daarom is hij lichtroze, normaal zit daar groene of bruine verf overheen. Ja een kikker is dan groen en een pad bruin. Een dier kan zich camoufleren als hij verandert van kleur als hij bang is. Dan ga je je verstoppen, dan ben je veilig. Bij een kikker is dat groen en die gaat zich ergens verstoppen waar het groen is.”

Welke kleur heeft een kikker?

Aap en kikker

Wat is camoufleren?

“Als je niet opvalt, dezelfde kleur kleding aan hebt …”

Om het begrip camoufleren te ontdekken doen in de kring het camouflage spel; wie heeft welke kleur kleding, wie hetzelfde . We maken in de kring groepjes van kinderen die dezelfde kleur kleding aan hebben. Ik doe mijn ogen dicht en laat de kinderen zelf wisselen van plaats. Daarna zit er een groepje roze, een groepje blauw, zwart en grijs/wit en een groepje streepjes bij elkaar. We kijken opnieuw. Nog meer stof tot nadenken..Valt het op?

De kinderen tekenen een kikker en een aap.

Filosofieles ontworpen in samenwerking met Mirjam Poolster

Zoals de ouden zongen..

Groep 5 filosofeert dóór over de koekoek. Over aangeleerd of aangeboren, het leren van één of meer talen, meertaligheid, menselijke maat, zorgplicht, praktische relaties tussen iets kunnen en  iets doen en de invloed van een instrumentarium op de wijze waarop iets wordt gedaan.

Van wie is het nest?

“Er waren eerst twee koekoeken en die konden geen nest bouwen. Ze gingen andere dingen doen en kwamen niet terug voor hun eitjes. Als er te weinig plek is in het nest, dan is dat zielig voor die andere vogels, die gaan dood van de honger. Dan moet die koekoek maar sterven, het is niet eerlijk naar de andere vogels” 

Wat zegt de koekoek?

“Een koekoek zegt maar één keer koekoek. Het is niet zo slim om het ei in een verkeerd nest te leggen.  Als je geboren wordt in een vreemd nest dan spreek je je eigen taal niet, en dan gaat hij op zoek naar zijn eigen moeder als hij dat merkt. Dus willen ze het hem niet vertellen hoe zijn taal is. Uiteindelijk zegt de koekoek koekoek omdat hij er niets aan kan doen.”

Welke taal spreekt het koekoeksjong?

“Als je in een verkeerd nest bent geboren ga je een combinatietaal spreken. Hij zit in een nest en gaat de anderen nadoen “koek-tjilp” zegt hij dan”. Hij zit in een nest en dan gaat hij de anderen nadoen. De eerste koekoek zegt koekoek omdat hij het van zijn moeder geleerd heeft.”

“De koekoek spreekt niet de taal van een andere vogel, want de koekoek spreekt gewoon de koekoek-taal. De koekoek leert twiet-twiet zeggen omdat zijn nepmoeder dat zegt. Hij kan dat niet meteen, wij kunnen ook niet meteen praten als we geboren worden.”

Hoe weet de koekoek dat?

koekoeksnest

“Hij weet het helemaal niet want hij was in een ei, want toen ik in mijn moeders buik zat kon ik niet horen dus de koekoek kan dat ook niet.  De koekoek kan wel horen in een ei. De beide talen kan hij leren. Je moet het wel gelijk weten als je geboren bent. Nee! Je hoeft het niet gelijk te weten, want wij hebben ook de taal geleerd en dat kan de koekoek ook.”

Als alle koekoeken bij andere vogels leren praten is er dan nog een vogel die koekoek zegt?

“Er bestaat dan nog wel een koekoek, maar hij zegt geen koekoek meer. Als het ei is uitgebroed kan het niet gelijk weten dat hij een koekoek is, want hij praat en hoort niks. Misschien kan een koekoek wel gelijk horen. De koekoek gaat anders praten als er geen koekoeken meer zijn. Nee!”

Blaffende honden

“De koekoek blijft gewoon koekoek zeggen , want poezen gaan ook niet blaffen , ook al zijn ze nog nooit bij andere poezen geweest. Als de Koekoek uit het ei komt gaat hij meteen de koekoekstaal praten. Ze verstaan hun eigen taal want het is hun taal.”

Wat heeft de koekoek nodig om koekoek te kunnen zeggen?

Wat heb je nodig om een bepaald geluid te maken?

“Hij moet ook een andere snavel hebben om een andere taal te kunnen spreken. Zijn keel en zijn bek zijn ook anders.”

Wat als alle Chinese baby’s direct na hun geboorte gaan wonen bij Turkse families, is er uiteindelijk dan nog een Chinese  taal?

“Je kan altijd Chinees later in je leven leren door films, boeken en internet. Nee die taal raakt dan kwijt, want als klein kind sprak ik ook mijn taal heel goed, maar toen leerde ik Nederlands, nu spreek ik mijn oude taal niet zo goed meer en kan ik mijn oma niet goed verstaan. Verschillende mensen hebben andere stemmen en andere accenten. Bijvoorbeeld als je klein bent heb je een hogere stem.”

Filosofieles ontworpen in samenwerking met Mirjam Poolster

Met de kleuters filosoferen we over Kippen, hanen en eieren, over bijzonder zijn,  opscheppen en de mooiste zijn. Ook oefenen de kinderen in het vragen stellen; wat is een vraag.

De kleuters stellen vragen aan de Haan;

“Haan, vind je de kippen mooi? Welke vind jij het mooist? Ben jij aardig? Wat is jouw lievelingskleur? Waarom doet de groene kip zo gemeen tegen de andere kippen? Lijken alle kuikentjes op elkaar? Hoe kan jij vliegen? Kan je vliegen en lopen tegelijk? Kan je dansen? Vind je die mama’s leuk? Waarom heb je geen handjes?”

De groene kip doet lelijk omdat ze zelf groen is. Ze is niet zo mooi als de andere kippen.

Kan je eieren leggen haan?

“Nee de haan kan geen eieren leggen want hij is te oud. Hij kan wel eieren leggen want hij kan op zijn billen zitten.”

De kinderen stellen vragen aan de haan

Op wie lijken de kuikens?

“De kuikens lijken allemaal op elkaar, ze zijn allemaal geel. Er is er niet een groen.”

Filosofieles ontworpen in samenwerking met Mirjam Poolster

Schone lakens aan de waslijn

Met de kleuters denken we na over geuren; de geur van de lente, wind en zon, de geur van je bed, schone lakens, thee, kabouter en een hond in je bed. Waarneming, wensen en probleempjes.

Ik vertel het verhaal van Jip en Janneke: Mama wast de lakens van Siepie, Takkie, Poppejans, Jip, Janneke , mama en pappa,

Mama wast, hangt de lakens buiten in de wind en de zon, mama strijkt en maakt alle zeven bedjes weer op. Dan gaan Jip en Janneke weer naar bed.

Ruik jij wel eens aan je bed?

“Ik ruik altijd aan mijn bed en het ruikt naar plas, want mijn broertje plast in bed, soms ruikt mijn bed ook lekker. Ik kon niet goed slapen , want mijn bed stonk naar poep. Mijn bed ruikt soms lekker en soms vies. Mijn bed ruikt naar wasmiddel, naar zeep , omdat de wasmachine dat heeft gedaan. Ik ruik ook aan de hond en die ruikt ook lekker. Ik ruik altijd aan mijn kussen en dat ruikt naar parfum, want ik slaap in het bed van mijn papa en mama, het ruikt naar mama. Mijn papa en mama ruiken een beetje lekker.”

Geurzakjes

Er gaan geurzakjes de kring rond en alle kinderen mogen eraan ruiken.

“Ik ruik thee, ik ruik bloemen, citroen, pepermunt, peer, citroen, thee, banaan,wasmiddel”.

Hoe wil jij dat je bed ruikt?

“Ik wil dat mijn bed naar bloemen ruikt. Mijn moeder maakt mijn bed mooi, het ruikt dan naar niks.”

Kan je er iets aan doen hoe je bed ruikt?

“Je kan wasmiddel kopen en wassen, dan ruikt het lekker. Je kan de lakens buiten aan de hanger hangen en strijken dan ruikt het lekker. Mijn moeder doet steeds verschillende lakens. Het in de wasmachine leggen en strijken. Als je met je schoenen in bed gaat wordt het vies en gaat het stinken. Als de hond in mijn bed slaapt ruikt het niet zo lekker.”

Met schoenen aan in bed

Ruikt warm ook lekker; wat kan je wel/niet ruiken?

“Warm van het strijkijzer kan je wel voelen , maar je ruikt het niet. Als ik met papa naar buiten ga ruik ik de wind en de zon.”

Wat gebeurt er als je bed lekker ruikt?

“Als mijn bed stinkt kan ik niet slapen als het lekker ruikt kan ik wel goed slapen.”

Hoe wil jij dat je bed ruikt?

“Naar aardbeien, sinaasappel, mandarijn, citroen..”

de zeven dwergen in een schoon bedje

In de kring liggen dekentjes opgevouwen op een doos. Twee kinderen mogen van de dekens een bedje opmaken. In de doos zit sneeuwwitje en de zeven dwergen. Ik haal de dwergen een voor een uit de doos en noem hun naam:

Kabouter Krullenbaard, Groeneman, Blauwmuts, Bollebuis, Slappebuik, Stijfkop,Wittebaard.

sneeuwwitje legt de dwergen op bed

Om de beurt is één kind sneeuwwitje die een dwerg in bed mag leggen. Als ze alle zeven in bed gelegd zijn leggen de kinderen de geurzakjes als kussentjes onder de hoofden van de dwergen en noemen nog eens hun naam.

Waarom heet hij Stijfkop?

“Omdat hij zijn hoofd niet naar beneden kan doen.”

Filosofieles ontworpen in samenwerking met Mirjam Poolster

Gedachtenspin;

Filosofieles in groep 5 ;In de vorige les hebben we gefilosofeerd over verandering van 2D naar 3D. In deze filosofieles onderzoeken we met twee groepen 5 wat 3D is. De kinderen voeren veel verschillende ervaringen op als kenmerken van 3 dimensionaal; Hoe  werkt het? Wat kan je ? Op welke plek is het ?

Er wordt een norm gesteld (wat is het wel en wat niet)  en definities worden geformuleerd;  wat is 3D eigelijk?

We maken een “Gedachtenspin” om alle idee in kaart te brengen. 

“Je kan het echt pakken en ook voelen met je handen. Je hoort (niet) alles. Het is realistische. Het steekt echt uit en het lijkt of je echt bent. Het staat raar als je niet 3D bent.  Je kan alles aanraken en eten pakken. Als je eet beweegt je mond”

3D; als je eet beweegt je mond

“Alles beweegt. Het is echt. Alles valt over je heen. Je kan door een muur heen.  Je kan pijn krijgen en je kan gaan rennen. Het lijkt in de film alsof het echt is,  je kan het ruiken en zien , net of het echte mensen zijn. Ze hebben ook kleuren. Je bent normaal als je 3D bent en je kan gelukkig zijn.”

De grote hap; als je eet beweegt je mond

Tenslotte schrijven de kinderen zelf een stukje over 3D en maken een tekening van een plattegrond.

We beginnen de filosofieles met groep 3 en 4  met een raadsel met een koe en koek.  Over letterlijke en figuurlijke betekenis, over mensenwerk en dierenwerk. Over verplichtingen en bestaansrecht. Over herkenning en erkenning, over schuld en onvermogen.

Wat is een koekoek?

Koekoek

“Een koekoek is een koe en een koek. Een koekoek betekent dat je gek bent. Een koekoek zit in een klok en het vogeltje komt eruit . Koekoek is een spel. Koekoek is raar. Het is als een uil een ei legt. De uil zegt oehoe en een duif zegt koekoerikoe, dat is anders.”

Bestaat de koekoek echt?

“Hij bestaat echt want het is een vliegende vogel. Een koekoek zegt echt koekoek koekoek! Sommige uilen zeggen ook koekoek. Een koekoek is ook een klok met een klein huisje en een vogeltje.”

“Als het eruit komt zegt het koekoek. Het vogeltjes heet koekoek omdat het koekoek zegt. De vogel die koekoek zegt is echt, maar in de klok is niet echt. De niet-echte koekoek kan je kopen, hij is in een huisje, niet in een nest. “

koekoeksklok

Wat doet de koekoek in de klok?

“Als de slaaptijd weg is dan maakt de koekoeksklok geluid. Hij roept als je moet wakker worden of je moet eten. Elk uur komt de koekoeksvogel eruit en roept koekoek.  Als de koekoek het niet goed doet hebben de mensen dat gedaan.”

Hoe komt dat?

“Soms gaan ze ook in de nacht piepen, maar je moet er wel een batterij inzetten. Als de koekoek het verkeerd doet dan is het de schuld van de mensen,  want hij leeft niet. Je moet bij 12 beginnen anders gaat het niet goed.  Een echte koekoek kan niet in een klok.”

Ik lees het verhaal van Annie M.G. voor “Waarom koekoek een indringer is”

koekoeksei

Van wie is het ei?

“Het ei is van de koekoeks-moeder en -vader. Nee! alleen van de moeder, omdat die het heeft laten geboren worden. Het ei is van de Rietvogel, maar de koekoek heeft het nest gemaakt. De koekoek wil geen baby dus nam de Rietvogel het ei.

Als het ei uitgekomen is dan weet je wel van wie het is , maar als het dicht is niet.”

Mag je een ei in een ander nest leggen?

“Je mag geen ander ei bij een nest leggen, want anders weet je niet van wie het is. Als je geen nest kan bouwen mag dat. De koekoek heeft geen handen en daarom kan hij dat niet. Als je het vraagt mag je een ei in een ander nest leggen.”

Ziet de vogel het verschil tussen de eieren?

“Ik zie het verschil wel omdat ze er anders uitzien. De grote vogel eet heel veel dus daarom is het ie ook groot. De poep is verschillend maar de moedervogel weet het verschil wel, maar ze moet wel eten geven want ze weet niet van wie de baby is. Er zijn verschillen tussen de vogels want de eiren zijn verschillend; het ene ei is groter dan het andere en de kleur is anders. Het is niet zo slim dat het in een verkeerd nest zit.”

Kan de vogel zorgen voor een andere baby?

“Ja want hij heeft een snavel. Stel dat je geen baby wil en je krijgt hem wel, je kan de baby niet weggooien.  De koekoek wou wel een kind maar geen baby. Een uil doet ook koekoek en een duif doet ook zoiets dus het ei kan in dat nest. Een vogel broedt geen ander ei uit.”

Hoe maak je een nest?

Met groep 3 maken we in de kring met elkaar een groot nest van takjes, stenen, wol en  wc-papier. Het is het nest van het roodborstje.

Filosofieles ontworpen in samenwerking met Mirjam Poolster.